Καρκίνος αποχετευτικής μοίρας νεφρού (πυέλου, ουρητήρα)

Γενικά

Με τον όρο αποχετευτική μοίρα του νεφρού εννοούμε τους κάλυκες (εκεί που σχηματίζονται τα ούρα) και την πύελο του νεφρού και τον ουρητήρα (τον σωλήνα που μεταφέρει τα ούρα από τα νεφρά στην ουροδόχο κύστη). Παρότι όγκος μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω σημεία πιο συχνά εμφανίζονται στην πύελο και στους κάλυκες ενώ αν εμφανιστεί στον ουρητήρα πιο συχνά θα ανευρεθεί στο κατώτερο τριτημόριο αυτού. Η αποχετευτική μοίρα του νεφρού καλύπτεται από το ίδιο επιθήλιο (το εσωτερικό τοίχωμα που έρχεται σε επαφή με τα ούρα) με την ουροδόχο κύστη και άρα οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη όγκου είναι ίδιοι με αυτούς της ουροδόχου κύστεως με προεξάρχον το κάπνισμα. Εκτός από αυτούς για τον καρκίνο της αποχετευτικής μοίρας επιπρόσθετα παράγοντας κινδύνου είναι και το ιστορικό καρκίνου της ουροδόχου κύστεως παρότι το ποσοστό είναι μικρό (λιγότερο από 4%). Τέλος γονιδιακά ελλείμματα έχουν ανευρεθεί στους όγκους αυτούς και άρα ο γενετικός παράγοντας φαίνεται να διαδραματίζει κάποιο ρόλο στην ανάπτυξή τους.

Το συχνότερο σύμπτωμα του καρκίνου της αποχετευτικής μοίρας είναι η μακροσκοπική αιματουρία. Ακολουθεί ο κολικός του νεφρού (άλγος οσφυικής περιοχής με πιθανή αντανάκλαση στην πρόσθια κοιλιακή χώρα), λόγω απόφραξης του ουρητήρα από τον όγκο ή από πήγματα αίματος. Φυσικά πολλές άλλες συχνές παθήσεις μπορεί να παρουσιαστούν με αντίστοιχη συμπτωματολογία και έτσι η διάγνωση του όγκου αυτού θα απαιτήσει υψηλό δείκτη υποψίας. Στην προσπάθεια διάγνωσης ιδιαίτερα αποτελεσματικές είναι οι απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχοτομογράφημα, αξονική και μαγνητική τομογραφία ή ουρογραφία). Σε δύσκολες περιπτώσεις η διενέργεια ουρητηροσκόπησης είναι επιβεβλημένη για να τεθεί η διάγνωση. Η τελευταία διενεργείται υπό γενική αναισθησία όπου ο ουρολόγος με την βοήθεια ενός άκαμπτου ή πιο πρόσφατα εύκαμπτου ουρητηροσκοπίου είναι σε θέση να επισκοπήσει όλο την αποχετευτική μοίρα για ύποπτες περιοχές ή ακόμα και να λάβει βιοψίες από αυτές.

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση του καρκίνου της αποχετευτικής μοίρας του νεφρού εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Ο παράγοντες αυτοί κατηγοριοποιούν την νόσο ως χαμηλού ή υψηλού κινδύνου. Ασθενείς με μονήρη όγκο και όγκο μεγέθους κάτω από 1 cm και χαμηλού grade κυτταρολογική εξέταση ούρων και χαμηλού grade του όγκου που ελήφθη με βιοψία μέσω του ουρητηροσκοπίου και χωρίς εικόνα διήθησης στην μαγνητική ουρογραφία κατατάσσονται ως χαμηλού σταδίου. Αντίθετα ασθενείς που παρουσιάζουν υδρονέφρωση, όγκο μεγέθους άνω του 1 cm, υψηλού grade στην βιοψία, περισσότερους του ενός όγκου και ιστορικό ριζικής κυστεκτομής για καρκίνο ουροδόχου κύστεως θεωρούνται ως υψηλού ρίσκου. Η ύπαρξη ενός μόνος από τους παραπάνω παράγοντες είναι αρκετός για να κατατάξει τον ασθενή στην ομάδα υψηλού ρίσκου αντίθετα με του χαμηλού ρίσκου που πρέπει να συνυπάρχουν όλοι οι παράγοντες.

Στους ασθενείς χαμηλού ρίσκου η θεραπεία που σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα προτιμάται είναι η ενδοσκοπική αφαίρεση του όγκου με την χρήση εύκαμπτου ή άκαμπτου ουρητηροσκοπίου και την χρήση laser. Με τον τρόπο αυτό διατηρείται ο νεφρός με όλα τα πλεονεκτήματα αυτής της διατήρησης. Ωστόσο σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι για να επιλεγεί αυτή η θεραπεία πρέπει ο ασθενής να είναι απόλυτα ενήμερος για την θεραπεία αλλά και για την ανάγκη πολύ στενής παρακολούθησης μετά το χειρουργείο μιας και η εμφάνισης υποτροπής συνεπάγεται ριζικότερη θεραπεία. Τόσο σε αυτούς τους ασθενείς όσο και στους ασθενείς υψηλοί κινδύνου η θεραπεία εκλογής είναι η ριζική νεφροουρητηρεκτομή που συνίσταται στην αφαίρεση του νεφρού, του ουρητήρα και ενός μικρού μέρους της ουροδόχου κύστεως καθώς και αριθμού λεμφαδένων ανάλογα με την τοποθεσία του όγκου. Η παραπάνω επέμβαση εκτός από την κλασική ανοιχτή προσπέλαση πραγματοποιείται και λαπαροσκοπικά αλλά και ρομποτικά προσφέροντας όλα τα πλεονεκτήματα μιας ελάχιστα επεμβατικής μεθόδου.