Ορισμός και ταξινόμηση

Κιρσοκήλη ονομάζουμε την κιρσοειδή διεύρυνση των φλεβών του σπερματικού τόνου (το «σχοινί» από το οποίο «κρέμεται» ο όρχις). Παρατηρείται σε ποσοστό πάνω από το 15% των ενηλίκων και θεωρείται κύριο αίτιο ανδρικής υπογονιμότητας, μιας και 33% των υπογόνιμων ανδρών πάσχει από κιρσοκήλη. Εμφανίζεται κυρίως στους έφηβους και στους νεαρούς ενήλικες πιθανώς λόγω των μεταβολών που υφίσταται το σώμα του ανδρός κατά την περίοδο αυτή. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων εμφανίζεται αριστερά (80%) και πολύ πιο σπάνια δεξιά ή αμφοτερόπλευρα. Σπανίως και κυρίως όταν εμφανίζεται μεγάλου βαθμού και δεξιά αιτιολογικοί παράγοντες μπορεί να είναι όγκοι νεφρού ή οπισθοπεριτοναϊκού χώρου.

Η κιρσοκήλη ταξινομείται σε τρεις βαθμούς

• 1ου βαθμού είναι μικρού μεγέθους, δεν εντοπίζεται με την ψηλάφηση και ανακαλύπτεται μόνο με αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης με τη δοκιμασία Valsalva
• 2ου βαθμού είναι μετρίου μεγέθους και εντοπίζεται ψηλαφητικά χωρίς την δοκιμασία αυτή
• 3ου βαθμού είναι ευμεγέθης και μπορεί να εντοπιστεί επισκοπικά (μοιάζει με σακούλι με σκουλήκια)

Διάγνωση

Στις περισσότερες περιπτώσεις η κιρσοκήλη δεν παρουσιάζει ουσιώδη συμπτώματα και διαγιγνώσκεται στο πλαίσιο διερεύνησης ανδρικής υπογονιμότητας ή σε τυχαίο έλεγχο με υπερηχογράφημα. Σπανιότερα παρατηρούνται συμπτώματα όπως αίσθημα βάρους ή ελαφρύς πόνος στο όσχεο, που συνοδεύονται από ψηλαφητό μαλακής συστάσεως περιεχόμενο εντός του οσχέου. Εκτός της ψηλάφησης που θέτει την υπόνοια για την πάθηση αυτή, η εξέταση για την σαφή αναγνώριση της κιρσοκήλης είναι το triplex οσχέου. Η εξέταση αυτή θα πρέπει να συμπληρώνεται από εκτενέστερο έλεγχο για τα μικρά παιδιά όταν εμφανίζεται δεξιά και ιδίως όταν είναι μεγάλου βαθμού. Παρότι είναι αρκετά συχνή πάθηση, πρέπει να αντιμετωπιστεί ιατρικά στις περιπτώσεις όπου διαταράσσει την ποιότητα του σπέρματος, άρα και τη γονιμότητα του ασθενούς ή προκαλεί ατροφία του όρχεως (κυρίως στα παιδιά). Με άλλα λόγια, η κιρσοκήλη που δεν προκαλεί ενοχλήματα, το σπερμοδιάγραμμα είναι φυσιολογικό και ο όρχις φυσιολογικός, δεν υπάρχει λόγος να χειρουργείται.

Θεραπεία

Όπως αναφέρθηκε η κιρσοκήλη πρέπει να αντιμετωπίζεται όταν συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι Η θεραπεία έχει ως στόχο τη διακοπή της φλεβικής αποχέτευσης και γίνεται είτε με χειρουργική επέμβαση (απολίνωση της έσω σπερματικής φλέβας), είτε με εμβολισμό της έσω σπερματικής φλέβας, είτε με έγχυση σκληρυντικών υλικών σε αυτήν (σκληροθεραπεία). Η χειρουργική αποκατάσταση του προβλήματος μπορεί να γίνει είτε με ανοιχτή τομή χαμηλά στην κοιλιακή χώρα είτε λαπαροσκοπικά χωρίς μεγάλη τομή. Σε νεαρούς ασθενείς με καθυστέρηση της ορχικής ανάπτυξης η αποκατάσταση της κιρσοκήλης συνοδεύεται από αύξηση του μεγέθους και των δύο όρχεων. Σε ενήλικες με κιρσοκήλη και διαταραχές στο σπερμοδιάγραμμα, όμως, η θεραπευτική αντιμετώπιση μπορεί να βελτιώσει τη σπερματογένεση, χωρίς να είναι απαραίτητο να βελτιώσει τη γονιμότητα.

Πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν ότι όσο μεγαλύτερος ο βαθμός της κιρσοκήλης, τόσο καλύτερη ανταπόκριση έχουμε στην χειρουργική θεραπεία όσον αφορά την βελτίωση της ποιότητας του σπέρματος..1 Ενθαρρυντικά στοιχεία δημοσιεύονται όσον αφορά και την αποτελεσματικότητα της χειρουργικής θεραπείας στην γονιμότητα των ανδρών: 26-40% των χειρουργημένων για κιρσοκήλη ανδρών θα επιτύχουν τεκνοποίηση σε μικρό χρονικό διάστημα ενώ το 90% αυτών θα θεραπευτεί από τον υποκείμενο πόνο.2 Τα παραπάνω αποκτούν ιδιαίτερη σημασία λόγω των έντονων επιδράσεων της υπογονιμότητας στην ψυχολογική υγεία του άντρα..3 Μελέτες αποδεικνύουν ότι ακόμα και ο έλεγχος για γονιμότητα πόσο μάλλον τα άσχημα αποτελέσματα μπορούν να πυροδοτήσουν ακόμα και εμφάνιση ή επιδείνωση ψυχιατρικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη.4 Τα παραπάνω οδηγούν σε σαφή επιρροή τόσο στην σεξουαλική υγεία όσο και στην ποιότητα ζωής του άνδρα.5,6 Επομένως η επίσκεψη ενός άνδρα με κιρσοκήλη στον ουρολόγο του αποκτά μεγάλη σημασία μιας και μαζί θα αποφασίσουν το αν και πότε χρειάζεται αντιμετώπιση η πάθηση αυτή, με άμεσο στόχο την αποφυγή όλων των παραπάνω ανεπιθύμητων γεγονότων.

Πηγές:

1. Asafu-Adjei D1, Judge C2, Deibert C3, Li G4, Stember D5, Stahl PJ1 Systematic Review of the impact of varicocele grade on response to surgical management. J Urol. 2019 May 1:101097JU0000000000000311.
2. Lundy SD1, Sabanegh ES Jr1. Varicocele management for infertility and pain: A systematic review. Arab J Urol. 2017 Dec 14;16(1):157-170.
3. Psychological and social aspects of infertility in men: an overview of the evidence and implications for psychologically informed clinical care and future research. Asian J Androl. 2012
4. Warchol-Biedermann K1. The Risk of Psychiatric Morbidity and Course of Distress in Males Undergoing Infertility Evaluation Is Affected by Their Factor of Infertility. Am J Mens Health. 2019 Jan-Feb;13(1):1557988318823904
5. Navid B. Correlation of The Etiology of Infertility with Life Satisfaction and Mood Disorders in Couples who Undergo Assisted Reproductive Technologies. Int J Fertil Steril. 2017
6. Song SH Sexual function and stress level of male partners of infertile couples during the fertile period. [BJU Int. 2016]