Κιρσοκήλη

Γενικά

Είναι η κιρσοειδής διεύρυνση των φλεβών του σπερματικού τόνου. Παρατηρείται σε ποσοστό πάνω από το 15% των ενηλίκων και αποτελεί κύριο αίτιο υπογονιμότητας, με το ποσοστό εμφάνισής της σε υπογόνιμους άντρες να φτάνει το 33%.  Στις περισσότερες περιπτώσεις η κιρσοκήλη εμφανίζεται αριστερά (80%), μπορεί όμως να εντοπιστεί και δεξιά (3%) ή αμφοτερόπλευρα (17%). Για τη διαφορά αυτή θεωρούνται υπεύθυνοι τόσο εκ γενετής παράγοντες όσο και επίκτητοι. Στους εκ γενετής ανήκουν

• Hδιαφορετική γωνία αλλά και σημείο εκβολής της αριστερής σπερματικής φλέβας σε σχέση με την δεξιά
• Η δυσχερής αποχέτευση του αίματος λόγω συμπίεσης της αριστερής σπερματικής φλέβας («φαινόμενο του καρυοθραύστη»),
• Η ανεπάρκεια του βαλβιδικού μηχανισμού της αριστερής σπερματικής φλέβας
• Η μεγαλύτερη υδροστατική πίεση στο φλεβικό δίκτυο του αριστερού σπερματικού τόνου λόγω της χαμηλότερης ανατομικής θέση του αριστερού όρχεως σε σχέση με τον δεξιό

Στα επίκτητα αίτια ανήκουν

• Όγκοι του νεφρού
• Όγκοι οπισθοπεριτοναϊκού χώρου.

Η κιρσοκήλη ταξινομείται ανάλογα με το εύρος της βλάβης σε τρεις βαθμούς. Η κιρσοκήλη:

• 1ου βαθμού είναι μικρού μεγέθους, δεν εντοπίζεται με την ψηλάφηση και ανακαλύπτεται μόνο με αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης
• 2ου βαθμού είναι μετρίου μεγέθους και εντοπίζεται ψηλαφητικά χωρίς να χρειάζεται αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης,
• 3ου βαθμού είναι ευμεγέθης και μπορεί να εντοπιστεί επισκοπικά σαν «σάκος με σκουλήκια».

Στις περισσότερες περιπτώσεις η κιρσοκήλη είναι ασυμπτωματική και διαγιγνώσκεται στο πλαίσιο διερεύνησης ανδρικής υπογονιμότητας ή τυχαία. Σπανίως παρατηρούνται συμπτώματα όπως το αίσθημα βάρους ή ψηλαφητές μαλακές διογκώσεις εντός του οσχέου. Η ψηλάφηση γίνεται σε όρθια θέση, με τα ευρήματα να υποχωρούν με την κατάκλιση. Για τη διάγνωση της κιρσοκήλης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το έγχρωμο Doppler υπερηχοτομογράφημα, έτσι ώστε να απεικονιστεί το διευρυμένο φλεβικό δίκτυο. Επίσης, συνιστάται διεξοδική διερεύνηση της κιρσοκήλης σε παιδιά.

Η κιρσοκήλη εμφανίζεται περίπου στο 11,7 % των ενήλικων αντρών και στο 25,4% που έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Η ακριβής σχέση μεταξύ της αντρικής γονιμότητας και της κιρσοκήλης είναι άγνωστη, αλλά είναι σαφές ότι το σπέρμα βελτιώνεται μετά τη χειρουργική διόρθωσή της, εφόσον γίνει έγκαιρα. Επίσης, φαίνεται ότι η κιρσοκήλη προκαλεί βλάβες στο DNA των σπερματοζωαρίων, οι οποίες αντιστρέφονται μετά την αντιμετώπισή της.

Θεραπεία

Σε ένα ποσοστό ασθενών, η κιρσοκήλη προκαλεί μία προοδευτική βλάβη των όρχεων, η οποία συνδέεται με υπογονιμότητα. Η χειρουργική αποκατάστασή της μπορεί να είναι αποτελεσματική σε αυτούς τους ασθενείς. Η κιρσοκήλη πρέπει να θεραπεύεται σε:

• Παιδιά, στα οποία τεκμηριωμένα, με υπερηχογραφικό έλεγχο, φαίνεται πως υπάρχει καθυστέρηση στην ανάπτυξη του όρχεως.
• Σε άντρες με επηρεασμένο σπέρμα, που έχουν κλινική κιρσοκήλη και υπογονιμότητα για 1 τουλάχιστον χρόνο.
• Η υπογονιμότητα δεν πρέπει να οφείλεται σε άλλους λόγους.

Η υποκλινική κιρσοκήλη δεν πρέπει να χειρουργείται

Η θεραπεία έχει ως στόχο τη διακοπή της φλεβικής αποχέτευσης και γίνεται είτε με χειρουργική επέμβαση (απολίνωση της έσω σπερματικής φλέβας), είτε με εμβολισμό της έσω σπερματικής φλέβας, είτε με έγχυση σκληρυντικών υλικών σε αυτήν (σκληροθεραπεία). Η χειρουργική αποκατάσταση μπορεί να γίνει ανοιχτά με την βοήθεια κατάλληλου μικροσκοπίου, ή λαπαροσκοπικά. Σε νεαρούς ασθενείς με καθυστέρηση της ορχικής ανάπτυξης η αποκατάσταση της κιρσοκήλης συνοδεύεται από αύξηση του μεγέθους και των δύο όρχεων. Σε ενήλικες με κιρσοκήλη και διαταραχές στο σπερμοδιάγραμμα, όμως, η θεραπευτική αντιμετώπιση μπορεί να βελτιώσει τη σπερματογένεση, χωρίς να είναι απαραίτητο να βελτιώσει τη γονιμότητα.